تبريز در غرب استان آذربايجان شرقي و در منتهي‌اليه مشرق و جنوب‌شرق جلگهٔ تبريز قرار گرفته‌است. اين شهر از سمت شمال به كوه‌هاي پكه‌چين و عون بن علي، از سمت شمال‌شرق به كوه‌هاي گوزني و باباباغي، از سمت شرق به گردنهٔ پايان و از سمت جنوب به دامنه‌هاي رشته‌كوه سهند محدود شده‌است.[۲۳][۲۴][۱]
تبريز از سمت شمال، جنوب و شرق به كوهستان و از سمت غرب به زمين‌هاي هموار و شوره‌زارهاي تلخه‌رود (آجي‌چاي) محدود شده و به شكل يك چالهٔ نسبتاً بزرگ يا يك جلگهٔ بين‌كوهي درآمده‌است. ارتفاع اين شهر از سطح دريا از ۱۳۴۸ متر در سه‌راهي مرند تا ۱۵۶۱ متر در محلهٔ زعفرانيه متغير بوده و شيب عمومي زمين‌هاي تبريز به سمت مركز شهر و سپس به سمت مغرب است.[۱][۹] مسافت جاده‌اي بين اين شهر تا اردبيل ۲۱۹ كيلومتر، تا زنجان ۲۸۰ كيلومتر، تا اروميه ۳۰۸ كيلومتر و تا تهران ۵۹۹ كيلومتر است.[۶۲] چشم‌انداز غرب تبريز از فراز بام آن.
مساحت تبريز از سال ۱۲۸۰ تا سال ۱۳۶۵ خورشيدي، تقريباً ۲۰ برابر شده‌است. برپايهٔ آمار موجود، مساحت اين شهر از حدود ۷ كيلومتر مربع در سال ۱۲۸۰ خورشيدي به ۱۷٫۷ كيلومتر مربع در سال ۱۳۳۵ خورشيدي، ۴۵٫۸ كيلومتر مربع در سال ۱۳۵۵ خورشيدي و نهايتاً ۱۴۰ كيلومتر مربع در سال ۱۳۶۵ خورشيدي رسيده‌است.[۱]
مساحت تبريز در سال ۱۳۸۵ خورشيدي به ۲۳۷٫۴۵ كيلومتر مربع افزايش يافته كه ۲۵٫۲۲ كيلومتر مربع از آن –معادل ۱۱ درصد از مساحت كل شهر– جزء بافت‌هاي فرسوده بوده‌است.[۸] رودخانه‌ها رودخانهٔ تلخه‌رود (آجي‌چاي). پل قاري برروي رودخانهٔ مهران‌رود (قوري‌چاي). از داخل تبريز دو رودخانه عبور مي‌كند؛ اولي تلخه‌رود كه رودخانه‌اي دايمي است و از ناحيهٔ شمال غربي اين شهر مي‌گذرد و دومي مهران‌رود كه از مركز تبريز عبور مي‌كند و فصلي است.[۱]
تلخه‌رود (آجي‌چاي) نوشتار اصلي: تلخه‌رود آب رودخانهٔ تلخه‌رود به دليل عبور از زمين‌هاي گچي و نمكي، تلخ و شور است و براي استفاده در زمين‌هاي كشاورزي مناسب نيست. ميانگين آبدهي اين رودخانه در ايستگاه اندازه‌گيري ونيار –در شمال‌شرق تبريز– بين ۱۲٫۵ تا ۱۵ متر مكعب در ثانيه‌است.[۱]
رودخانهٔ تلخه‌رود كه از دامنه‌هاي جنوبي كوه سبلان سرچشمه مي‌گيرد، پس از عبور از جلگهٔ سراب و پيوستن چندين شعبه از دامنه‌هاي قوشه‌داغ در شمال و بزقوش و سهند در جنوب به آن، وارد جلگهٔ تبريز مي‌شود و در امتداد جادهٔ تبريز–آذرشهر به سمت جنوب‌غرب جريان پيدا مي‌كند و در اطراف گوگان به درياچهٔ اروميه مي‌ريزد.[۱]
مهران‌رود (قوري‌چاي) رودخانهٔ مهران‌رود نسبت به رودخانهٔ تلخه‌رود از ميزان آبدهي كم‌تري برخوردار است و در بيش‌تر ماه‌هاي سال كم‌آب و در برخي ماه‌هاي گرم، خشك مي‌شود. اين رودخانه از كوه سهند سرچشمه گرفته و نهايتاً به تلخه‌رود مي‌پيوندد.[۱]
اين رودخانه با عبور از درهٔ ليقوان به شهر باسمنج در جنوب‌شرق تبريز مي‌رسد؛ سپس در مسير خود با پيوستن به رودخانه‌هاي فصلي و فرعي متعدد، بر آب آن افزوده مي‌گردد و از سمت شرق تبريز، وارد اين شهر مي‌شود. مهران‌رود پس از ورود به تبريز با جهت شرقي–غربي از داخل شهر عبور كرده و سرانجام وارد زمين‌هاي كشاورزي شده و پس از آن در ناحيهٔ شمال‌غربي تبريز و در پيرامون فرودگاه به تلخه‌رود ملحق مي‌شود.[۱] آب و هوا نوشتار اصلي: آب و هواي تبريز نمايي از محوطهٔ دانشگاه تبريز در فصل زمستان. آب و هواي تبريز استپي خشك با تابستان‌هاي گرم و خشك و زمستان‌هاي سرد است. سرماي زمستاني، تأثيرپذيرفته از ارتفاع بالا و توپوگرافي كوهستاني منطقه‌است. آب و هواي اين شهر در تابستان‌ها خشك و گرم است؛[۱۸] اگرچه حرارت به دليل نزديكي به كوه سهند و وجود باغ‌هاي زيادي در پيرامون شهر تعديل مي‌گردد.[۲]
ميانگين دماي تبريز در تيرماه (گرم‌ترين ماه سال) ۲۵٫۴ درجهٔ سانتي‌گراد، در دي‌ماه (سردترين ماه سال) ۲٫۵- درجهٔ سانتي‌گراد، در فروردين‌ماه ۱۰٫۵ درجهٔ سانتي‌گراد و در مهرماه ۱۴٫۱ درجهٔ سانتي‌گراد و ميانگين سالانهٔ دما ۱۱٫۹ درجهٔ سانتي‌گراد است. ميانگين بارندگي ساليانهٔ تبريز مانند بيش‌تر شهرهاي ايران بسيار اندك و در حدود ۳۳۰٫۱ ميلي‌متر در سال است. معمولاً در طول فصل تابستان، ميزان بارندگي بسيار ناچيز بوده و به ندرت بارش رخ مي‌دهد.
دلايل چاقي ايرانيان
حكايت تركي با ترجمه فارسي
سرود آذربايجان
نوروز بايرامي
شعر تركي